Vraag het VSE – Capex versus Opex
Capex: Capital Expenditure, kapitaaluitgaven
Opex: Operational Expenditure, operationele uitgaven

In september 2019 gaf een van onze relaties een presentatie tijdens het evenement Maintaining the Engineer van het blad Automatie | PMA. Het onderwerp? Capex versus Opex. Hierboven zie je al even wat de begrippen eigenlijk betekenen. Maar hoe die zich tot elkaar verhouden en wat daarbij komt kijken? Jaapjan Blom – toen nog Nutricia, nu inkoopmanager bij Defensie – deed het haarfijn uit de doeken en we geven je graag nog even een korte samenvatting.

Heel in het kort, Capex: Wat kost de aanschaf – versus Opex, wat kost iets in het gebruik. Het geld komt uit dezelfde portemonnee, zou je zeggen. Maar boekhoudkundig gezien is er een scheiding. Wat zijn daar de voor- en nadelen van?

Eerste even over Capex. Daaronder vallen kosten voor de aanschaf, bijvoorbeeld van machines, maar ook kosten die je maakt om de levensduur van de asset te verlengen of de functionaliteit ervan te upgraden.

Opex betreft de doorlopende kosten voor het gebruik van de asset. Denk daarbij aan menskracht voor het gebruik, energiemedia, verzekering, onderhoud en reparaties, en tot slot de verbruiksmaterialen zoals olie, lijn, inkt etc. De som van beide kosten kennen we wellicht ook nog wel als Total Cost of Ownership.

Vandaag de dag zijn er steeds meer bedrijven die in hun overwegingen ook de milieufootprint meenemen. Zo ook bij de spreker. Als duurzaamheid een van je bedrijfsambities is, krijgt energieverbruik nu wellicht een zwaardere weging dan in het verleden.

We kennen allemaal de voorbeelden van de aanbestedingen. Er wordt aanbesteed op Capex, maar de Opex blijken in de praktijk veel te hoog. Tja, dan kun je als leverancier nog zo’n gunstige oplossing hebben, maar als je met een inkoper te maken hebt die alleen de Capex kan zien, dan moet je wel even weten waar je moet zijn met je argumenten. En die kans heb je bij aanbestedingen vaak niet.

Nu kun je er als inkopende organisatie voor kiezen om zelf de boel strak in de gaten te houden om ervoor te zorgen dat je Opex niet uit de bocht vliegt. Je kunt ook je leverancier een opdracht meegeven op dat gebied. Over verbruiksdelen bijvoorbeeld, of over onderhoudskosten. Je kunt tijdens de Capex-fase voorschrijven dat onderdelen gestandaardiseerd zijn en langetermijntarieven afspreken. Selecteren op onderhoudsgemak en gestandaardiseerde apparatuur maken de langetermijnkosten beheersbaar. Natuurlijk heb je dan een flexibele leverancier nodig. Hé, daar zijn we weer.

Jaapjan haalde tijdens zijn voordracht het voorbeeld aan van bedrijven die niet meer werken met Capex en Opex, maar geheel omgeschakeld zijn naar kosten per product. Tetrapak betaalt per 1.000 goede verpakkingen en geeft een malus op uitval. Servitisation, noemen ze dat ook wel. Rolls Royce is daar ook een mooi voorbeeld van. Je betaalt niet per motor maar per gevlogen uur. De vliegmaatschappijen die daar op tijd voor gekozen hebben, tellen nu hun zegeningen.